«Ապառաժ»-ը զրուցել է Արցախի մայրաքաղաքում ընթացող Հայ Դատի հանձնախմբերի եւ գրասենյակների խորհրդաժողովի մասնակից, ՀՅԴ Բյուրոյի անդամ, Հայ Դատի կենտրոնական խորհրդի նախագահ Հակոբ Տեր-Խաչատրյանի հետ:
– Այս տարի, Ցեղասպանության 101 ամյակի շեմին ականատես եղանք նոր վայրագության՝ Ադրբեջանի կողմից սանձազերծված պատերազմի, որը, եթե հայ զինվորի կողմից չկասեցվեր, կհանգեր նոր ցեղասպանության: Ի՞նչ աշխատանքներ է տանում այսօր Հայ Դատի կենտրոնական խորհուրդը Ադրբեջանի ագրեսիոն կեցվածքն աշխարհին ըստ արժանվույն ներկայացնելու եւ դատապարտելու ուղղությամբ:
– Ադրբեջանի կողմից սանձազերծված ապրիլյան պատերազմն ու վայրագություններն անպատիժ մնացած ցեղասպանության շարունակություն են, եւ այս հարցն այն կարեւորագույն հարցերից մեկն է, որն այս օրերին քննարկվում է ՀՅԴ Հայ Դատի հանձնախմբերի եւ գրասենյակների խորհրդաժողովում:
Այս ուղղությամբ, բնական է, որ մենք ազգովի վճռական ենք, որպեսզի որպես ցեղասպանություն ապրած ժողովուրդ՝ ոչ մի դեպքում կրկին ցեղասպանություն տեսնելու հարկադրանքի առջեւ չկանգնենք: Մենք չենք կարող թույլ տալ, որ Ադրբեջանն իր հարձակողական քաղաքականությամբ ճամփա հարթի դեպի նոր ցեղասպանություն՝ Արցախը մեկընդմիշտ բաժանելով հայությունից:
Պատերազմը ստեղծեց նոր կացություն: Մենք ունեինք արդեն ծրագրված ռազմավարություն՝ բացահայտելու Ադրբեջանի հարձակողապաշտ քաղաքականությունը եւ Արցախի հանդեպ ունեցած ախորժակները:
Ապրիլյան պատերազմից հետո մեր աշխատանքներին գումարվել է եւս մեկ խնդիր՝ պատերազմական ոճիրի հանգամանքը՝ Ադրբեջանի կողմից սանձազերծված գործողությունները խաղաղ եւ անպաշտպան բնակչության նկատմամբ: Դա միջազգայնորեն դատապարտելի հարց է, որի ուղղությամբ ՀՅԴ Հայ Դատի գրասենյակներն այսօր աշխատանքներ են տանում:
Հայ Դատի գրասենյակներն աշխատանքներն իրականացնում են երեք ուղղություններով: Առաջինը՝ հակահայկական քարոզչության դեմ պայքարն է, երկրորդը՝ պատերազմական ոճիրների հարցն է, իսկ երրորդը՝ Ադրբեջանի վարքագծի միջազգային դատապարտումը: Պետք է հասնենք նրան, որ միջազգային հանրության համար Արցախն Ադրբեջանի մաս կազմելու հարցը բացառվի:
– Արցախի միջազգային ճանաչումն այլեւս պարտադիր է, ու գլխավորապես Հայ Դատի ջանքերով այդ գործընթացն արդեն իսկ սկսված է: Ի՞նչ աշխատանքներ են այսօր տարվում:
– ՀՅԴ Հայ Դատի գրասենյակները վերջին երկու տարիների ընթացքում բավականին հաջողություններ են ունեցել Արցախն աշխարհին ներկայացնելու, Արցախի անկախության, ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի ճանաչման ուղղություններով: Ավստրալիայի ամենամեծ նահանգում, ինչպես նաեւ ԱՄՆ նահանգներում տեղի ունեցած բանաձեւերի արշավը հաջողություններ գրանցեց: Պետք է ընդունել, որ խնդիրը դեռ ֆեդերալ մակարդակի չի հասել, բայց պետք է բարձրացնել այն, որպեսզի դառնա իսկապես օտար պետությունների քաղաքականության մաս:
Այդ ասպարեզում, սակայն, կան զգալի խոչընդոտներ, եւ այդ խոչընդոտները բխում են մեծ շահերից: Այդ խոչընդոտները կան նույնիսկ բարեկամ երկրների պարագայում:
Նրանց մտահոգում է այն, որ Արցախի ճանաչումը ներքին բաժանումների պատճառ է դառնալու, նույնիսկ Կանադայի ու Իրանի պես երկրների պարագայում բացահայտ այդ մասին խոսելը ներքին ազդակի կարող է վերածվել նրանց համար: Այդ ուղղությամբ ընդհանուր զգուշավորությունը նկատելի է:
– Այս օրերին քննարկվում է նաեւ Հայաստանի Հանրապետության կողմից Արցախի անկախության ճանաչման հավանականությունը: Ի՞նչ եք կարծում, որքանո՞վ է դա իրատեսական, եւ նախագծի ընդունման դեպքում ի՞նչ արդյունքի կհասնենք արցախյան պահանջատիրության հարցում:
– Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության համար, բնականաբար, արդեն իսկ իրողություն է Արցախի անկախությունը, եւ անձնապես կարծում եմ, որ Հայաստանի ճանաչումը հավելյալ ազդակ կլինի այդ ուղղությամբ: Սակայն, ճիշտ է, որ դա կստեղծի լուրջ խոչընդոտներ բանակցային գործընթացում. այդ ժամանակ Ադրբեջանը կարող է կասեցնել ամեն ինչ եւ Հայաստանն աշխարհին ներկայացնել որպես բանակցությունները շարունակելուն խափանող կողմ: Խաղը կայանում է նրանում, որ քաղաքական գնդակը միշտ փորձում են նետել Հայաստանի դաշտը, եւ այդ ուղղությամբ է, որ ճանաչման խնդիրը նաեւ կախված է այդ իրողությունից: Հայաստանն անկախության ճանաչումը պահում է որպես վերջին քարտ: Կասկած չկա, որ Ադրբեջանի կողմից պատերազմական գործողությունների վերսկսման դեպքում արդեն բանակցային գործընթացին վերջ կդրվի եւ ճանաչումը ինքնաբերաբար կդառնա իրողություն:
Որպես ՀՅԴ անդամ, բնականաբար ուզում եմ տեսնել Արցախի միավորումն ամբողջական Հայաստանին: Հայ ազգն անբաժանելի է: Մենք մեկ ժողովուրդ ենք, մեկ ազգ ենք՝ աշխարհով սփռված, բայց նույն ազգի պատկանելիության ամուր զգացումով տոգորված:
Զրույցը վարեց՝ Լուսինե ԹԵՎՈՍՅԱՆԸ
Հարցազրույց՝ Առաջին Լրատվականին, 1in.am
Der-Khachadourian: We Cannot Allow Azerbaijan to Pave Path towards Genocide
(ARMENIAN WEEKLY) “We cannot allow Azerbaijan to pave a path towards a new genocide—permanently separating Artsakh from its Armenian population—through its aggressive policies,” said ARF Hai Tahd Central Council representative and Bureau member Hagop Der-Khachadourian in an interview with NKR-based news outlet Aparaj.am on May 10.
Der-Khachadourian added that the human rights violations and the killings of peaceful civilians by Azerbaijani forces should be internationally condemned and that the ARF Hai Tahd offices are currently pursuing that issue on three levels: struggling against anti-Armenian propaganda; addressing the issue of war-crimes; and the international condemnation of Azerbaijan’s conduct.
“We must reach a point when the international community cannot consider it an option for Artsakh to be a part of Azerbaijan,” Der-Khachadourian was quoted as saying.