Հայկական Հարց, Սեւր եւ Վիլսոնեան Իրաւարար վճիռ

«ԱԼԻՔ», Թ. Գալստեան – Օգոստոսի 10-ին՝ Սեւրի հաշտութեան պայմանագրի օրւայ առիթով, Թեհրանի Հայ Դատի յանձնախմբի նախաձեռնութեամբ տեղի ունեցաւ դասախօսութիւն՝ Իրանի Իսլամական Հանրապետութիւնում հիւսիսային իրանահայութեան պատգամաւոր դոկտ. Կարէն Խանլարեանի միջոցով, Հայկական Հարց, Սեւրի եւ Վիլսոնեան Իրաւարար վճիռ խորագրով:
Նախ Հայ Դատի յանձնախմբի նախագահ՝ Արամ Շահնազարեանը հակիրճ կերպով ներկայացրեց Սեւրի դաշնագրի այժմէականութիւնը, նշելով, որ Սեւրի դաշնագիրը անկասկած Հայկական Հարցի եւ հայ դիւանագիտութեան ամենաառանցքային ու ամենակարեւորագոյն փաստաթղթերից մէկն է:
Ապա ամբիոնի մօտ հրաւիրւեց դոկտ. Կարէն Խանլարեանին: Դասախօսն իր խօսքը սկսեց ասելով թէ՝ Հայ Դատն էութեամբ տարածքային խնդիր է եղել եւ հայ ժողովրդի ինքնորոշման հարց: Նա աւելացրեց, որ Հայոց Ցեղասպանութեան հարցին պէտք է նայել այնպէս՝ ինչպէս նայել են մեր նախկին քաղաքական գործիչները, օրինակ բերելով Սիմոն Վրացեանի այն ցանկութիւնը, որ 1915 թւականի Հայոց Ցեղասպանութիւնն օգտագործւի որպէս Հայ Դատի լուծման համար իրաւական զէնք:
Նա շեշտեց՝ եթէ անգամ Թուրքիան ընդունի Հայոց Ցեղասպանութիւնը, Հայ Դատը դրանով չի լուծւի եւ բռնագրաււած հայրենիքի ազատագրման հարցում կարելի է օգտւել ճնշման միջոցներից, այդ թւում նաեւ Ցեղասպանութեան հարցը: Սակայն Հայոց Ցեղասպանութիւնը Հայ Դատ չի նշանականում, մենք կանգնում ենք աւելի լուրջ հարցի դիմաց, քան Ցեղասպանութիւնը:
Դասախօսութեան գլխաւոր ու առանցքային բաժնում դոկտ. Խանլարեանն անդրադարձաւ Սեւրի հաշտութեան վեհաժողովի ընթացքին ու Վուդրօ Վիլսոնի Իրաւարար վճռի նշանակութեանը:
Դասախօսն աւարտելով խօսքը, եզրակացրեց, որ Սեւրի պայմանագիրը երբեք չեղեալ չի համարւել ու այսօր յուշագրային ու քաղաքական նշանակութիւն ունի, բայց ոչ թէ իրաւական:
Փորձելով այլ դիտանկիւնից նայել այս հարցին՝ նա նշեց, որ շատ երկրներ նաեւ միմեանց հետ ռազմական ու տարածքային խնդիրներ ունենալով հանդերձ, նախընտրում են վէճի խաղաղ ու քաղաքակիրթ լուծման տարբերակը, եւ պատերազմներից հեռու մնալով, լուծում են խնդիրները:
Նա իր ելոյթն աւարտեց լաւատեսօրէն, նշելով, որ Հայկական Հարցի լուծման յոյսը կայ, քանի որ կարեւորը՝ իրաւական զէնք ունենք մեր ձեռքին:

Նկար – Ձախէն՝ Կարէն Խանլարեան, Արամ Շահնազարեան